H φυματίωση εξακολουθεί να μας απειλεί

Είναι λοίμωξη που αναπτύσσεται αργά και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νόσηση, η οποία αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να απειλήσει και τη ζωή του αρρώστου. Η πρώτη (πρωτοπαθής) φάση της λοίμωξης διαρκεί συνήθως αρκετούς μήνες. Σε πολλές περιπτώσεις η νόσος δεν εξελίσσεται ποτέ πέρα από το πρώτο αυτό στάδιο οπότε ο ασθενής αποκτά καλή ανοσία εναντίον μιας νέας προσβολής.

Η δεύτερη φάση της φυματίωσης (που παλιά λεγόταν «φθίση») προσβάλλει πολύ πιο συχνά τους πνεύμονες. Οι δευτεροπαθείς αυτές εξάρσεις της αρρώστιας διακόπτονται συνήθως με την κατάλληλη θεραπεία, αλλά μπορεί και να αφήσουν πίσω τους μη λειτουργικούςουλώδεις ιστούς στα σημεία όπου οι υγιείς ιστοί έχουν καταστραφεί.

2. ΑΙΤΙΑ

Είναι το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότατα άλλοι τύποι μυκοβακτηριδίων. Το μικρόβιο αυτό αναφέρεται συχνά και ως «βάκιλος του Koch» από το όνομα του Γερμανού ερευνητή που το απομόνωσε και το καλλιέργησε.

3. ΜΕΤΑΔΟΣΗ

Σήμερα όλες σχεδόν οι λοιμώξεις μεταδίδονται με την εισπνοή σταγονιδίων, τα οποία περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Συνήθως αυτά τα σταγονίδια αποβάλλονται από αυτόν που πάσχει από πνευμονική νόσο με το βήχα, το φτάρνισμα ή τη δυνατή ομιλία. Για παράδειγμα, σε έναν παροξυσμό βήχα μπορεί να παραχθούν μέχρι και 3.000 τέτοια σταγονίδια. Επομένως, η διάρκεια επαφής με έναν άρρωστο είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου.

4. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

Εκτιμάται ότι σήμερα ζουν 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι (το 1/3 δηλαδή του πληθυσμού της γης) που έχουν έρθει σε επαφή με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Επειδή συνήθως η λοίμωξη αυτή περιορίζεται από το ανοσοποιητικό σύστημα, γι’ αυτό και οι περιπτώσεις με κλινική εκδήλωση είναι περίπου 15 εκατομμύρια. Οι θάνατοι από φυματίωση φτάνουν τα 3 εκατομμύρια περίπου το χρόνο, περισσότεροι δηλαδή από κάθε άλλη λοίμωξη.

5. ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΙ

Η φυματίωση προσβάλλει κυρίως τους πνεύμονες, οι οποίοι αποτελούν και την πύλη εισόδου του μικροβίου. Ωστόσο, βακτηρίδια μπορεί να διαφύγουν και να διασπαρούν σε ολόκληρο το σώμα. Συνηθέστερες πάντως εστίες εγκατάστασης είναι οι λεμφαδένες, οι νεφροί, οι σπόνδυλοι, τα μακριά οστά και οι μήνιγγες.

6. ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ

• Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι.
• Ασθενείς που διαμένουν σε ιδρύματα.
• Ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, πυριτίωση, διαβήτη, λεμφώματα.
• Αλκοολικοί.
• Τοξικομανείς.
• Άτομα που τρέφονται ανεπαρκώς.
• Όσοι έχουν υποστεί γαστρεκτομή.
• Αυτοί που υποβάλλονται σε ανοσοκατασταλτική θεραπεία ή παίρνουν κορτικοειδή.
• Οι φορείς του HIV, του ιού δηλαδή που προκαλεί το AIDS.

7. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΕΡΜΟΑΝΤΙΔΡΑΣΗ MANTOUX;

Η γνωστή Mantoux είναι το πιο διαδεδομένο τεστ ελέγχου για φυματίωση. Βασίζεται στην ενδοδερμική ένεση μικρής ποσότητας φυματικής πρωτεΐνης. Αν κάποιος έχει έρθει σε επαφή με το μυκοβακτηρίδιο, τότε θα παρουσιαστεί αντίδραση στο σημείο της ένεσης.

8. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Αυτά ποικίλλουν ανάλογα με το όργανο που πάσχει. Πολύ συχνά συμπτώματα όμως είναι: η απώλεια βάρους, η εύκολη κόπωση, ο πυρετός και η νυχτερινή εφίδρωση. Σε πνευμονική νόσο μπορεί να έχουμε βήχα, αιμόπτυση, πόνο στο θώρακα και δύσπνοια.

Αδιαμφισβήτητη διάγνωση αποτελεί η εύρεση και η καλλιέργεια των μυκοβακτηριδίων από το σάλιο και από άλλα βιολογικά υλικά.

9. ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ

Το εμβόλιο BCG που γίνεται σε ανθρώπους με αρνητική Mantoux. Πρόκειται για εμβόλιο που είναι αποτελεσματικό στο να προλαμβάνει τη γενικευμένη νόσο στα παιδιά. Η χρήση του ενδείκνυται κυρίως για παιδιά σε χώρες με αυξημένη συχνότητα της νόσου. Στη φυματίωση έχει νόημα η χημειοπροφύλαξη, δηλαδή η χορήγηση αγωγής σε όσους έχουν έρθει σε επαφή με το μικρόβιο και έχουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν.

10. ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Υπάρχει θεραπεία και μάλιστα επαρκής. Μόνο που είναι μακρόχρονη και απαιτεί περισσότερα από ένα φάρμακα. Όμως, η καλή και προσεκτική λήψη των φαρμάκων είναι αναγκαία για την αποθεραπεία και την αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών. Με την αγωγή ο ασθενής παύει πολύ γρήγορα να μεταδίδει την αρρώστια.