Εμβόλια: Είναι τελικά βλαβερά για την υγεία;

Η ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας με ανεπαρκή κάλυψη του πληθυσμού, ιδιαίτερα των ευένδοτων ομάδων σε σοβαρά νοσήματα με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. Δυστυχώς στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπως η χώρα μας, η έλλειψη εμβολιασμού ακολουθεί ανεπαρκώς ενημερωμένη σκέψη και βούληση παρά αδυναμία πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Δεν είναι πολύ μακριά η πρόσφατη επιδημία κοκκύτη στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2011 με εκατοντάδες θύματα, η ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των περιστατικών του τετάνου ετησίως αλλά και η γνώριμη μας γρίπη απ την οποία θρηνούμε αδικαιολόγητα μεγάλο αριθμό θυμάτων κάθε χρόνο. Και ναι μεν οι εποχές που ο καλλιτέχνης έδινε πνοή στο αντιεμβολιαστικό κίνημα των αρχών του 17ου αιώνα, αποδίδοντας στον εμβολιασμό τη μεταμόρφωση σε αγελάδες, παρήλθαν με γραφικότητα, εντούτοις η νοοτροπία παραμένει ανθεκτική στο πέρασμα των αιώνων. Η ευθύνη αποδίδεται σε πολλές πλευρές, μεταξύ των οποίων και εμείς οι επαγγελματίες υγείας.

Είναι ιδιαίτερα εμφαντικό το γεγονός ότι το 1998 δημοσιευθηκε στο New England Journal of Medicine, κορυφαίο ιατρικό περιοδικό, μελέτη με συμμετοχή 11 παιδιών, η οποία συσχέτισε τον αυτισμό με το τριπλό εμβόλιο της ιλαράς, της ερυθράς και της παρωτίτιδας. Σαν αποτέλεσμα, ο εμβολιασμός την επόμενη δεκαετία έφθινε επικίνδυνα και τα κρούσματα έναντι και των 3 αυτών ασθενειών αυξήθηκαν κατακόρυφα θρηνώντας δεκάδες θύματα, ιδιαίτερα μικρά παιδιά. Οι μελέτες που επακολούθησαν συμπεριλαμβάνοντας περίπου 20.000.000 παιδιά διέψευσαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την εν λόγω μελέτη, ενώ τελικά το περίφημο άρθρο αποσύρθηκε από τη βιβλιογραφία αφού ο ίδιος ο συγγραφέας παραδέχτηκε εσφαλμένο σχεδιασμό και παραποίηση αποτελεσμάτων!

Δυστυχώς σε μια τέτοια περίπτωση ο αντίκτυπος πολλαπλασιάζεται εκθετικά και πολλές φορές γενικεύεται μη δικαιολογημένα. Μια στις 4 μητέρες στις Ηνωμένες Πολιτείες βλέπει με καχυποψία και αρνείται τον εμβολιασμό του τέκνου της, εκθέτοντας το ίδιο και τον περίγυρο σε απειλητικές ή ακρωτηριαστικές για τη ζωή ασθένειες. Το τελευταίο έτος εισήχθησαν στη μονάδα εντατικής θεραπείας στη χωρα μας λόγω γρίπης περίπου 500 άτομα. Τα μισα απεβίωσαν, εκ των οποίων το 95% ήταν ανεμβολίαστα.

Η τάση αυτή δυστυχώς παρασύρει και τους εργαζόμενους στα υγειονομικά επαγγέλματα, όχι λόγω των πεποιθήσεων μας – που ενισχύει την καταστροφολογία του μη εξειδικευμένου κοινού – αλλά λόγω αμέλειας. Συνήθεια εξαιρετικά επικίνδυνη, καθότι στη χώρα μας μόνο το 15% περίπου των υγειονομικών εμβολιάζονται έναντι της γρίπης κάθε χρόνο, με επικίνδυνες συνέπειες για τους ασθενείς που περιθάλπτουν, ιδιαίτερα αυτούς που πάσχουν από ανοσοκατασταλτικά νοσήματα.

Τα εμβόλια δε μας βλάπτουν. Προστατεύουν εμάς, τους γύρω μας – που αδυνατούν να εμβολιαστούν όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη – τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές. Το φαινόμενο της αγέλης, δηλαδή η περιχαράκωση ενός μολυσματικού παράγοντα ανάμεσα στα άνοσα (δηλαδή εμβολιασμένα άτομα) πριν φτάσει στα επίνοσα (δηλαδή μη εμβολιασμένα άρα μη προστατευμένα) εξασφαλίζει την αποφυγή επιδημιών και τον περιορισμό ασθενειών όπως ο κοκκύτης. Αν η πιθανότητα να γίνουμε πιλότοι είναι 1 / 2662 και να μας χτυπήσει κεραυνός 1 / 10000 σύμφωνα με τη διεθνή στατιστική υπηρεσία, η πιθανότητα να κάνουμε μια ήπια αλλεργία – μεταφραζόμενη σε ήπια ερυθρότητα, κνησμό ή τοπικό άλγος – κατόπιν ενός εμβολιασμού είναι 1 στο εκατομμύριο, ενώ ακόμα πιο απίθανη μια σοβαρή παρενέργεια.

Ας θυμόμαστε λοιπόν την ανάγκη ετήσιου εμβολιασμού ή αναμνηστικής δόσης ακόμη και στην ενήλικη ζωή, είτε βρισκόμαστε σε ομάδες υψηλού κινδύνου (άτομα > 65 ετών, ασθενείς πάσχοντες από χρόνια νοσήματα, έγκυες, άτομα εργαζόμενα σε υπηρεσίες υγείας, ταξιδιώτες) είτε όχι. Ο εμβολιασμός περιλαμβάνει τόσο το εποχιακό εμβόλιο της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου, όσο και νοσημάτων όπως ο ιός του έρπητα ζωστήρα, της ηπατίτιδας αλλά και άλλων «παιδικών» νοσημάτων για τα οποία πρέπει να συνεργαστούμε με το γιατρό μας και να μη λησμονούμε. Οι πιθανές συνέπειες μη εμβολιασμού και επικείμενης επιδημίας, μπορεί να υπερβούν ακόμα και τα πιο γλαφυρά σενάρια επιστημονικής φαντασίας των θιασωτών του αντι-εμβολιαστικού κινήματος και να δοκιμάσουν όχι μόνο τον αριθμό των ανθρωπίνων ζωών και τις αντοχές του υγειονομικού συστήματος αλλά και την ηθική συνοχή μιας κοινωνίας που φοβάται.

Καρολίνα Ακινόσογλου, Παθολόγος – Εξειδικευόμενη Λοιμώξεων, ΠΓΝΠ, Ακαδημ. Υπότροφος Παν/μιου Πατρών
Χαράλαμπος Γώγος – Καθηγητής Παθολογίας, Λοιμωξιολογος, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής ΠΓΝΠατρών