Ηπατίτιδα: Ύπουλη και επικίνδυνη…

Σε κάθε λοιμώδες νόσημα, που η φυσική του πορείαχαρακτηρίζεται από χρονιότητα και περιόδους ασυμπτωματικής λοίμωξης, η παρομοίωση του παγόβουνου μπορεί με επιτυχία να περιγράψει την πραγματικότητα, αφού από τα άτομα που εκτίθενται και έχουν τησυγκεκριμένη λοίμωξη μόνο ένα ποσοστό εμφανίζει συμπτώματα, ακόμη λιγότεροι αναζητούν ιατρική φροντίδα και καταλήγουν σε σωστή διάγνωση και από αυτούς ακόμη λιγότεροι θαπαρακολουθηθούν και θα λάβουν την κατάλληλη θεραπεία.

ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β

Σε παγκόσμια κλίμακα εκτιμάται ότι πάνω από 400 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρόνια ΗBV λοίμωξη, ενώ υπολογίζονται σε 1 περίπου εκατομμύριο οι θάνατοι ετησίως είτε από οξεία ηπατίτιδα Β είτε από χρόνια λοίμωξη με τις επιπλοκές της, την κίρρωση και τον ηπατοκυτταρικόκαρκίνο.

Η μετάδοση του ιού της ηπατίτιδας Β γίνεται παρεντερικά και ένα από τα χαρακτηριστικά της λοίμωξης είναι ότι ο κίνδυνος για χρονιότητα εξαρτάται από την ηλικία μόλυνσης. Οι λοιμώξεις κατά τη γέννηση οδηγούν κατά 90% σε ασυμπτωματική χρόνια λοίμωξη, με σοβαρά επακόλουθα κατά την ενήλικη ζωή, ενώ όσο η ηλικία μόλυνσης μεγαλώνει, τόσο το ποσοστό μετάπτωσης σε χρονιότητα μειώνεται. Στους ενήλικες, που αποκτούν τη λοίμωξη με σεξουαλική επαφή ή άλλες υψηλού κινδύνου συμπεριφορές, μόνο 5% θα παρουσιάσει χρόνια λοίμωξη.

Το πρωταρχικό μέτρο πρόληψης που χρειάζεται να υλοποιηθεί καθολικά στη χώρα μας είναι ο προγεννητικός έλεγχος σε όλες τις εγκύους και η προφύλαξη του νεογνού, όπου αυτή απαιτείται. Ιδιαίτερη προσοχήχρειάζεται σε γυναίκες από χώρες υψηλής ενδημικότητας.

Προσοχή!

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ανήκει στις χώρες με χαμηλήενδημικότητα. Η μετανάστευση όμως στη χώρα μας ατόμων από χώρες υψηλής ή ενδιάμεσης ενδημικότητας (Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.ά.) μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία θυλάκων υψηλότερης ενδημικότητας, εφόσον βέβαια δεν υιοθετηθούν εγκαίρως εντατικά προγράμματα πρόληψης και ελέγχου της HBV λοίμωξης.

Ο ΠΟΥ το 1992 συνέστησε την εφαρμογή καθολικού εμβολιασμού των νεογνών σε ολόκληρο τον κόσμο, με στόχο αυξάνοντας την εμβολιαστική κάλυψη να μειωθεί η επίπτωση της νόσου και μακροχρόνια οι απώτερες επιπλοκές της. Η χώρα μας εφάρμοσε καθολικό εμβολιασμό των νεογνών από το 1998.

ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C

Παγκοσμίως εκτιμάται ότι 170 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας C. Η επιδημία από τον HCV έχει χαρακτηριστεί επιτυχώς ως σιωπηλή επιδημία, αφού οι περισσότεροι ασθενείς με οξεία λοίμωξη (περισσότεροι από 80%) είναι ασυμπτωματικοί και ως εκ τούτου δεν αναζητούν ιατρική φροντίδα. Επιπλέον, σε ποσοστό μεγαλύτερο από 80% των ενηλίκων η ηπατίτιδα C εξελίσσεται σε χρόνια, η οποία μετά απόπάροδο πολλών ετών οδηγεί σε κάποιο ποσοστό σε κίρρωση και πιθανά ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Παράγοντες κινδύνου που επιταχύνουν την παραπάνω εξέλιξη είναι το αλκοόλ και οι συλλοιμώξεις, ενώ ευνοϊκοί παράγοντες αποτελούν το γυναικείο φύλο και η έναρξη της λοίμωξης σε νεαρή ηλικία.

Προσοχή!

Σε μια ενδιαφέρουσα ελληνική μελέτη με εκτιμώμενο επιπολασμό στο γενικό πληθυσμό της τάξης του 1% υπολογίστηκε ότι το 1990 ήταν μολυσμένα περίπου 102.600 άτομα. Η κατανομή στις ομάδες μετάδοσης καθορίστηκε με βάση ασθενείς από θεραπευτικά πρωτόκολλα να είναι 24,1% στους χρήστες ναρκωτικών ουσιών, 32,5% σε άτομα με ιστορικό μετάγγισης και 43,4% σε άτομα με σποραδική λοίμωξη χωρίς εμφανή παράγοντα κινδύνου.

Χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο μελέτης (multi-state Markov model) της φυσικής ιστορίας της λοίμωξης, προβλέπεται ότι ακόμη και με 50% μείωση των νέων μολύνσεων τα επόμενα 20-30 χρόνια αναμένεται συνεχής αύξηση της συχνότητας κίρρωσης, ηπατοκυτταρικού καρκίνου και αναγκώνηπατικής μεταμόσχευσης καθώς και των HCV σχετιζόμενων θανάτων.

Εκτιμάται ότι το ποσοστό των πασχόντων που λαμβάνουν αντιικήθεραπεία είναι μόνο 1,2% ετησίως.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Οι χρόνιες ηπατίτιδες Β και C είναι νοσήματα που λόγω της ασυμπτωματικής χρόνιας πορείας τους διαγιγνώσκονται πολλές φορές από τις επιπλοκές τους, περιορίζοντας έτσι τις θεραπευτικές επιλογές και δυνατότητες.

Για την πρόληψη και τον έλεγχό τους απαραίτητα μέτρα που χρειάζεται να ληφθούν είναι:

α) Η πρόληψη της μετάδοσης.
β) Ο εμβολιασμός και η προφύλαξη μετά την έκθεση (όπου αυτά είναι δυνατόν να εφαρμοστούν).
γ) Η υιοθέτηση συστάσεων για επιβράδυνση της φυσικής πορείας τους.
δ) Η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.